Pytania do samooceny:

• Jak oceniasz adekwatność swojego programu nauczania pod względem treści uwzględniających różnorodność płci? W których obszarach program mógłby być bardziej zróżnicowany?
• Jakie strategie mógłbyś/mogłabyś zastosować, aby włączyć do programu nauczania przykłady naukowców o różnej płci, historii i kulturze?
• Jak oceniasz adekwatność zajęć w swoim obecnym programie nauczania, jeśli chodzi o zaspokajanie różnorodnych zainteresowań i talentów uczniów?
• Jakie nowe aktywności edukacyjne mógłbyś/mogłabyś zaproponować, aby promować równość płci? Podaj przykład.
• Czy uważasz, że język, którym posługujesz się w klasie, sprzyja równości płci?
• Jakie działania możesz podjąć, aby udoskonalić komunikację neutralną płciowo, która unika jednocześnie dyskryminacji pozytywnej?
• Jak oceniasz działania swojej instytucji na rzecz równości płci? W jakich obszarach Twoim zdaniem mogłyby one zostać ulepszone?
• Jakie strategie mógłbyś/mogłabyś wdrożyć we współpracy z kierownictwem oraz innymi jednostkami, by zwiększyć wsparcie instytucjonalne?
• Z jakich form rozwoju zawodowego chętnie skorzystałbyś/skorzystałabyś, by poszerzyć wiedzę i umiejętności w zakresie równości płci?
• W jaki sposób mógłbyś/mogłabyś wspierać innych nauczycieli w swojej placówce w kwestiach związanych z równością płci?

Odwołania:

Brookfield, S. D. i Preskill, S. (2016). Książka do dyskusji: 50 świetnych sposobów na zachęcenie ludzi do rozmowy. Jossey-Bass.

Connell, R. W. (2009). Płeć i władza: społeczeństwo, osoba i polityka seksualna. Prasa polityczna.

Dasgupta, N. i Stout, J. G. (2014). Dziewczęta i kobiety w STEM: poszerzanie uczestnictwa i sukces. Wydawnictwo Uniwersytetu Harvarda.

Grzywna, C. (2010). Urojenia płci: prawdziwa nauka stojąca za różnicami płci. W.W. Norton & Company.

Francis, B., & Skelton, C. (2001). Badanie płci: współczesne perspektywy w edukacji. Wydawnictwo Otwarte Uniwersytetu Warszawskiego.

Smith, J. A. i Crowley, M. (2014). Rozwój zawodowy w zakresie edukacji włączającej. Routledge.

UNDP Turcja. (2021, marzec). Przewodnik po komunikacji uwzględniający płeć. Pobrane z https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/migration/tr/UNDP-TR…

UNESCO. (2017). Łamanie kodu: edukacja dziewcząt i kobiet w STEM. Pobrane z https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000253479

Organizacja Narodów Zjednoczonych. (1948). Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Artykuł 26. Pobrane z https://www.ohchr.org/en/universal-declaration-of-human-rights

UN Women i UN DESA. (2023). Migawka płci 2023. Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Równości Płci i Upodmiotowienia Kobiet. Dostępne pod adresem: https://www.unwomen.org/en/digital-library/publications/2023/09/progres…

Pytania do samooceny:

• Biorąc pod uwagę obecne metody uczestnictwa, które stosujesz w swojej klasie, w jakim stopniu promujesz równe uczestnictwo wśród uczniów?
• Wdrożenie których z metod, tj. Think-Pair-Share lub Random Participation, rozważył/abyś w swojej klasie i jak oceniasz ich potencjalny wpływ?
• Czy jako nauczyciel zdajesz sobie sprawę ze swoich niekontrolowanych uprzedzeń? Jakie kroki możesz podjąć, aby je przynajmniej ograniczyć?
• Jakie strategie mógłbyś/mogłabyś opracować, aby Twoje interakcje z uczniami w klasie były jak najbardziej sprawiedliwe?
• Jakie masz podejście do tego, aby zapewnić wszystkim uczniom równy udział w zajęciach grupowych?
• Jak oceniasz wpływ przydzielania konkretnych ról w pracy grupowej na poziom uczestnictwa i odpowiedzialności?
• Jak radzisz sobie z problemem marginalizacji płciowej lub poniżania w klasie? Jakie zasady prewencyjne możesz ustalić pod kątem takich sytuacji?
• Czy rozważył/abyś zastosowanie metody odgrywania ról w celu rozwijania umiejętności empatii? Jeśli tak, to jak oceniasz jej wpływ na dynamikę klasy?
• Jak oceniasz własną skuteczność w stosowaniu strategii zarządzania klasą promujących równe uczestnictwo? W jakich obszarach chciał/abyś się doskonalić?
• Jakie zasoby i systemy wsparcia są niezbędne do wdrożenia tych strategii? Do jakich zasobów masz już dostęp, a jakich nadal potrzebujesz?

Odwołania:

Brookfield, S. D., & Preskill, S. (2016). The Discussion Book: 50 Great Ways to Get People Talking. Jossey-Bass.  

Eccles, J. S., & Roeser, R. W. (2011). Schools as developmental contexts during adolescence. Journal of Research on Adolescence, 21(1), 225-241.  

Johnson, D. W., & Johnson, R. T. (2009). An educational psychology success story: Social interdependence theory and cooperative learning. Educational Researcher, 38(5), 365-379.  

Kimmel, M., & Holler, J. (2011). The Gendered Society. Oxford University Press.  

Marzano, R. J., & Marzano, J. S. (2003). The key to classroom management. Phi Delta Kappan, 84(10), 6-13.  

Sadker, M., & Zittleman, K. (2009). Still Failing at Fairness: How Gender Bias Cheats Girls and Boys in School and What We Can Do About It. Scribner.  

Forum to ma na celu pomóc nauczycielom i administratorom oświaty w kształtowaniu takiego środowiska klasowego, które promuje różnorodność i inkluzywność wśród uczniów, zmniejsza opór wynikający ze stereotypów oraz sprzyja wymianie wiedzy i pomysłów, które zwiększają świadomość. Zapewnia ono również praktyczne i teoretyczne informacje na temat promowania różnorodności i sprawiedliwego uczestnictwa wśród studentów.

Uczestnicy: Nauczyciele, pracownicy administracji oświatowej, psycholodzy szkolni, pedagodzy, rodzice oraz inne zainteresowane jednostki.

Format: Online

Sekcja 1: Ocena aktualnych norm w klasie

• Ćwiczenie: Uczestnicy analizują normy obowiązujące w ich własnych szkołach lub innych instytucjach, dzielą się wynikami i poddają je ocenie. Oceniają także te normy we własnym zakresie, określając ich funkcjonalność w kontekście równości płci.
• Pytania do dyskusji:
  • Które z norm w klasie wspierają różnorodność i inkluzywność, a które je utrudniają?
  • Jak te normy wpływają na zainteresowanie uczniów dziedzinami, których chcieliby się podjąć?

Sekcja 2: Opracowywanie norm w klasie, które promują różnorodność i inkluzywność

• Ćwiczenie: Ustalane są zasady obowiązujące w klasie, które akceptują różnice i promują równość. Uczestnicy projektują normy, które powinny istnieć w idealnym, integracyjnym środowisku klasowym. Jeśli chcą, mogą skorzystać z sugerowanych scenariuszy odgrywania ról w klasie, aby odpowiednio zaktualizować zaproponowane przez siebie normy.
• Pytania do dyskusji:
  • Jak myślisz, jakie są najważniejsze zasady, które promują równość w środowisku klasowym?
  • Gdybyś miał/a zaprojektować scenariusz odgrywania ról, do jakich sytuacji odniósłbyś/odniosłabyś się pod względem równości?

Sekcja 3: Krytyczna ocena stereotypów

• Działanie: Wdrożenie działań, które zwiększają świadomość uczniów na temat stereotypów płciowych, dając im możliwość kwestionowania i oceny tych uprzedzeń.
• Pytania do dyskusji:
  • Co można zrobić ze stereotypami płciowymi w edukacji?
  • W jaki sposób można pomóc uczniom krytycznie ocenić te stereotypy?

Sekcja 4: Kształtowanie bezpiecznego i wspierającego środowiska

• Ćwiczenie: Uczestnicy pracują nad strategiami, aby stworzyć w klasie warunki, w których wszyscy uczniowie mogą bezpiecznie dzielić się swoimi pomysłami. Jeśli chcą, mogą skorzystać z gotowych scenariuszy odgrywania ról w klasie, aby odpowiednio dopracować zaproponowane przez siebie normy.  
• Pytania do dyskusji:
  • Co można zrobić, aby umożliwić uczniom swobodną wymianę pomysłów w środowisku klasowym?
  • Gdybyś miał/a opracować scenariusz odgrywania ról, jakie kwestie byś poruszył/a, aby zachęcić uczniów do swobodnej wymiany zdań?

Sekcja 5: Świętowanie sukcesów uczennic

• Ćwiczenie: Przedstaw historie kobiet, które odniosły sukces i na ich podstawie przemyśl sposoby na celebrowanie osiągnięć w klasie. Potem świętuj sukcesy uczennic – te większe i te mniejsze – by zainspirować ich rówieśników.
• Pytania do dyskusji:
  • W jaki sposób można wyróżnić w klasie poszczególne osiągnięcia uczennic?
  • W jaki sposób celebrowanie osiągnięć kobiet może inspirować innych uczniów?

Ocena i informacja zwrotna Po zakończeniu, zawartość forum może być aktualizowana i ulepszana na podstawie opinii uczestników. Uczestnicy mogą korzystać z forum, aby zbierać pomysły na opracowywanie materiałów edukacyjnych lub bezpośrednio korzystać z przykładowych scenariuszy odgrywania ról lub planów działania, które mogą wdrożyć u siebie w klasie.

Przykładowy scenariusz odgrywania ról 1: Obalanie stereotypów na zajęciach z przedmiotów ścisłych

• Opis scenariusza: W klasie nauczyciel rozpoczyna tydzień projektowy. Uczniowie mają za zadanie pracować nad projektami o różnej tematyce. Dzieląc uczniów na grupy, nauczyciel stara się zapewnić równy udział każdemu z nich, biorąc pod uwagę różnorodność i zaangażowanie ich wszystkich.
• Postacie:
  • Nauczyciel: Doświadczony pedagog, którego celem jest stworzenie inkluzyjnego i wpierającego różnorodność środowiska naukowego.  
  • Uczeń 1 (Elif): Uczennica, która chce sprawdzić się w nauce.
  • Uczeń 2 (Ali): Uczeń zainteresowany opracowywaniem projektów, ale zazwyczaj mało udziela się w pracy zespołowej.
  • Uczeń 3 (Yaprak): Uczennica wykazująca duże zainteresowanie tematyką nauk ścisłych, ale też nie mówiąca zbyt dużo w klasie.
  • Uczeń 4 (Toprak): Uczeń o dominującej osobowości, podatny na stereotypy.  
• Scenariusz:
  • Nauczyciel tworzący grupy projektowe:
    • Ogłaszając skład grup do projektów, nauczyciel podkreśla, że każda grupa składa się z uczniów o różnych talentach i płci.
    • Grupy są tworzone w sposób zrównoważony, na podstawie wcześniejszej współpracy i obszarów zainteresowań uczniów.
  • Wybór tematów projektu:
    • Każda grupa wybiera pewien obszar zainteresowań. Elif i Zeynep chcą pracować nad elementami robotyki, która zazwyczaj jest domeną mężczyzn.
    • Mehmet komentuje, że dziewczynki nie mogą interesować się robotyką.
  • Interwencja nauczyciela:
    • Nauczyciel wykorzystuje wypowiedź Mehmeta jako okazję do rozpoczęcia dyskusji na temat stereotypów płciowych, mówiąc klasie, że płeć nie ma znaczenia w nauce, każdy ma szansę na sukces w danej dziedzinie, a wszystko zależy od wysiłku.
    • Nauczyciel zachęca Elif i Zeynep, podając im przykłady pionierek w dziedzinie nauki.
  • Praca w grupach i przygotowywanie prezentacji:
    • Grupy rozpoczynają pracę nad swoimi projektami. Elif i Zeynep przejmują inicjatywę w swoich projektach z zakresu robotyki, a Ahmet i Mehmet zapewniają wsparcie.
    • Grupy przygotowują się do zaprezentowania swoich projektów klasie. Nauczyciel dba o to, aby każdy uczeń aktywnie udzielał się w prezentacji.
  • Prezentacja i ocena projektu:
    • Każda grupa prezentuje swój projekt przed klasą. Szczególnie chwalona jest grupa Elif i Zeynep.
    • Nauczyciel wyróżnia osiągnięcia Elif i Zeynep, celebruje je i zachęca klasę do oklasków.
• Podsumowanie:
  • Omawiane są przemyślenia uczniów i nauczyciela na temat stereotypów płciowych i inkluzywności.
  • Uczniowie dzielą się spostrzeżeniami na temat tego, jak mogą wykorzystać wiedzę zdobytą podczas odgrywania ról w swoim życiu i przyszłej pracy grupowej. Ten scenariusz jest przykładem zachęcającym uczniów do kwestionowania stereotypów dotyczących płci w naukach ścisłych, rozwijania postawy otwartej na wszystkich oraz doceniania różnorodności, a jednocześnie pokazuje, w jaki sposób nauczyciele mogą kierować tym procesem. Dialogi będą formułowane spontanicznie przez nauczyciela. Scenariusz można wykorzystać w obecnej formie lub dalej go modyfikować.

To forum ma na celu poruszenie kwestii uprzedzeń związanych z płcią w materiałach dydaktycznych i w kontaktach międzyludzkich. Tworzy również przestrzeń do wymiany wiedzy i pomysłów, co sprzyja zwiększaniu świadomości. Jego celem jest wyposażenie nauczycieli, pedagogów i osób zarządzających edukacją w wiedzę i umiejętności potrzebne do skuteczniejszego wdrażania praktyk równościowych. Uczestnicy będą mogli zastosować poznane strategie, aby uczynić swoje środowisko edukacyjne i interakcje bardziej sprzyjającymi równości, rozpoznawać uprzedzenia ze względu na płeć oraz uczyć się, jak im przeciwdziałać lub je ograniczać. Forum stwarza także możliwość dzielenia się wiedzą i pomysłami wspierającymi rozwój świadomości w tym zakresie.

Uczestnicy: Nauczyciele, administratorzy oświaty, psycholodzy szkolni, pedagodzy, twórcy programów nauczania

Format: Online

Sekcja 1: Przeciwdziałanie oporowi ze strony uczniów, rodziców i rówieśników

• Ćwiczenie: Uczestnicy dzielą się swoimi doświadczeniami związanymi z oporem przeciwko praktykom edukacyjnym sprzyjającym równości płci, a także dzielą się swoimi opiniami na ten temat. Przedstawiane są różne doświadczenia oraz strategie mające na celu przeciwdziałać temu zjawisku.  
• Pytania do dyskusji:
  • Co może być źródłem oporu?
  • Jak reagować na opór w sposób profesjonalny i konstruktywny?

Sekcja 2: Budowanie wsparcia instytucjonalnego

• Ćwiczenie: Uczestnicy oceniają istniejące systemy wsparcia w znanych im instytucjach oraz prowadzą dyskusje na temat poszerzania wsparcia wobec działań na rzecz równości płci.  
• Pytania do dyskusji:
  • Jakie zapisy instytucjonalne wspierają równość płci?
  • W jaki sposób możesz zaangażować swoich przełożonych i współpracowników w te inicjatywy?

Sekcja 3: Wykorzystanie możliwości rozwoju zawodowego

• Ćwiczenie: Uczestnicy badają aktualne możliwości rozwoju zawodowego w zakresie równości płci i oceniają, w jaki sposób można je wykorzystać.
• Pytania do dyskusji:
  • Jakie możliwości rozwoju zawodowego są najskuteczniejsze w kontekście równości płci?
  • W jaki najlepszy możliwy sposób nauczyciele mogą wykorzystać te możliwości?

Podsumowanie: Na ostatnim etapie uczestnicy oceniają strategie opracowane podczas dyskusji, a treść może być modyfikowana i ulepszana na podstawie opinii. Otrzymają także przykładowe scenariusze odgrywania ról oraz plany działania, które mogą wykorzystać bezpośrednio w swojej pracy lub potraktować jako inspirację do tworzenia własnych materiałów edukacyjnych.

Przykładowy plan działania: zwalczanie uprzedzeń związanych z płcią

• Strategie przeciwdziałania oporowi:
  • Cel: Zrozumienie i zminimalizowanie oporu ze strony uczniów, rodziców i rówieśników.
  • Działania:
    • Prowadzenie seminariów edukacyjnych w celu zwiększenia świadomości na temat ról płciowych i równości.
    • Udzielanie informacji na temat równości płci podczas spotkań z rodzicami i odpowiadanie na ich pytania.
    • Utworzenie grup wsparcia oraz współpracy między rówieśnikami, co może sprzyjać komunikacji i zrozumieniu między nauczycielami.  
  • Harmonogram: Na początku każdego semestru i w razie potrzeby
  • Materiały: Specjaliści od programów nauczania, psycholodzy.
• Budowanie wsparcia instytucjonalnego:
  • Cel: Zapewnienie wsparcia dla inicjatyw uwzględniających płeć w szkole lub innych placówkach.
  • Działania:
    • Organizowanie regularnych spotkań z kierownictwem w celu opracowania i wdrożenia zasad dot. równości płci.
    • Powołanie komitetu ds. równości płci w celu utworzenia stałej organizacji w strukturach placówki.
    • Utworzenie sekcji poświęconych tematyce równości płci w podręcznikach, z których korzystają zarówno uczniowie, jak i nauczyciele.  
  • Harmonogram: Stale, w ramach całorocznego planu zajęć
  • Zasoby: Dyrekcja szkoły, nauczyciele, uczniowie.
• Wykorzystanie możliwości rozwoju zawodowego:
  • Cel: Zwiększenie świadomości i umiejętności nauczycieli w zakresie inkluzywności płciowej.
  • Działania:
    • Organizowanie warsztatów i seminariów na temat równości płci.
    • Zapewnij kursy i warsztaty online dla nauczycieli.
    • Współpracuj ze szkołami, które są dobrymi przykładami do dzielenia się doświadczeniami.
  • Harmonogram: Na początku i przez cały rok szkolny
  • Zasoby: Specjaliści ds. rozwoju zawodowego, dostawcy technologii edukacyjnych.
• Przeciwdziałanie uprzedzeniom związanym z płcią w materiałach dydaktycznych i interakcjach:
  • Cel: Zmniejszenie uprzedzeń związanych z płcią w materiałach dydaktycznych i interakcjach w klasie.
  • Działania:
    • Przejrzenie podręczników i innych materiałów dydaktycznych w celu pozbycia się z nich seksistowskich wyrażeń.  
    • Stosowanie metod, które promują równość płci w dyskusjach klasowych i w pracy grupowej.
    • Zwrócenie uwagi na tematy, które wspierają różnorodność płci w projektach i prezentacjach studenckich.
  • Harmonogram: Na początku i na końcu każdego semestru w celu podsumowania.  
  • Zasoby: Twórcy programów nauczania, koordynatorzy nauczania.

Niniejszy plan działania ma na celu ułatwienie nauczycielom oraz administratorom szkół podejmowania konkretnych kroków w zwalczaniu uprzedzeń związanych z płcią oraz zapewnieniu łatwego dostępu do niezbędnych materiałów edukacyjnych. Każdy etap jasno określa cele, działania, terminy realizacji oraz dostępne zasoby, co gwarantuje skuteczne wdrożenie planu.

Ćwiczenie samodzielnej oceny programu nauczania pod względem równości płci

Cel: To ćwiczenie pomoże nauczycielom ocenić ich obecny program nauczania pod kątem równości płci i sprawiedliwego uczestnictwa oraz zidentyfikować obszary wymagające poprawy.

Polecenie: Odpowiedz szczerze na poniższe pytania, odnosząc się do aktualnego programu nauczania, materiałów dydaktycznych oraz praktyk stosowanych w klasie. Zastanów się, w jakich obszarach mogą występować uprzedzenia płciowe i zaproponuj możliwe rozwiązania.

Sekcja 1: Zawartość Programu Nauczania

1️. Różnorodność naukowców i wzorów do naśladowania

Czy program nauczania w równym stopniu podkreśla wkład naukowców płci męskiej i żeńskiej?

Czy istnieją przykłady naukowców o różnych tożsamościach płciowych i pochodzeniu (np. Maria Skłodowska-Curie, Katherine Johnson, Rosalind Franklin, Alan Turing)?

Jeśli nie, w jaki sposób możesz uwzględnić bardziej zróżnicowane płciowo wzorce do naśladowania?

2️. Zrównoważone perspektywy w studiach przypadków i przykładach

Czy studia przypadków, eksperymenty i przykłady badań obejmują różnorodność płci?

Czy docenia się wkład kobiet w nauce?

Jeśli przykłady stanowią głównie mężczyźni, co można z tym zrobić?

Sekcja 2: Kontakty międzyludzkie oraz udział w aktywnościach klasowych

3️. Sprawiedliwe uczestnictwo w dyskusjach (w tym aktywne zadawanie pytań)

Czy zwracasz uwagę na to, kto bierze udział w dyskusjach?

Czy zachęcasz nieśmiałych uczniów do brania aktywnego udziału w poszczególnych zadaniach?

Czy uczniowie dostrzegają, że ich opinie mają równie wysokie, nieuwarunkowane płcią znaczenie?

4️. Praca grupowa i możliwości przywództwa

Czy przydzielając zadania grupowe, dbasz o tworzenie zespołów mieszanych płciowo oraz sprawiedliwy podział ról (np. nie zawsze chłopcy pełnią funkcję liderów, a dziewczęta zajmują się robieniem notatek)?

Czy wszyscy uczniowie mają równe szanse przywódcze?

Sekcja 3: Materiały do nauki i użycie języka

5️. Język i materiały wizualne, otwarte na równość płci

Czy podręczniki, karty pracy lub prezentacje na lekcjach używają języka neutralnego płciowo?

Czy zdjęcia i ilustracje są zrównoważone pod względem płci (nie tylko mężczyźni w fartuchach laboratoryjnych i kobiety jako asystenctki)?

Czy przykłady i scenariusze problemów są wolne od stereotypów (np. "chłopcy lubią inżynierię, dziewczynki biologię")?

6️. Unikanie uprzedzeń ze względu na płeć w ocenianiu

Czy uczniowie są tak samo motywowani, niezależnie od płci?

Czy wsparcie w realizowaniu aspiracji życiowych dziewcząt jest równie wysokie, jak w przypadku chłopców?

Jak zadbasz o to, by kryteria oceniania były jednakowe, bez względu na płeć?

Sekcja 4: Identyfikowanie i wdrażanie zmian

7️. Plan wprowadzenia zmian sprzyjających równości płciowej w programie nauczania

Zastanów się nad trzema konkretnymi zmianami, które możesz wprowadzić w swoim programie nauczania, aby poprawić równość płci.

Jakie zasoby lub szkolenia będą potrzebne do wdrożenia tych zmian?

W jaki sposób zamierzasz śledzić postępy w osiąganiu równości płci w swojej klasie?

Podziel się swoimi spostrzeżeniami na forum! Skomentuj poniżej, wymieniając:

✅ Jeden pozytywny aspekt równości płci w programie nauczania

✅ Jeden kluczowy obszar poprawy

✅ Jeden krok, który podejmiesz

Komponenty interaktywne

• Ćwiczenie polegające na ocenie własnego programu nauczania: Uczestnicy oceniają swój obecny program nauczania przedmiotów ścisłych pod względem równości płci i identyfikują obszary wymagające poprawy.
• Scenariusze odgrywania ról: Uczniowie ćwiczą reagowanie na sytuacje w klasie związane z uprzedzeniami płciowymi lub stereotypami.
• Opracowywanie planu działania: Uczestnicy tworzą spersonalizowany plan działania na rzecz wdrożenia praktyk uwzględniających płeć w swoich klasach.

Dodatkowe zasoby w języku angielskim i językach partnerów

Uczestnicy są zachęcani do zapoznania się z zasobami, takimi jak przykładowe plany lekcji, studia przypadków i filmy, które prezentują skuteczne praktyki nauczania uwzględniające płeć. Sugerowane organizacje to Gender Equity in Education Initiative oraz STEM Equity Alliance).